Çölyak Nedir?

ÇÖLYAK NEDİR?

Bağışıklık sistemine bağlı sindirim sistemi hastalığıdır. İnsan bedenine alınan gıda, ince bağırsakta bileşenlerine ayrıştırılıp bağırsak mukozası üzerinden kana karışır. Vücudumuzun yeterince gıda alabilmesi, ince bağırsakta çok sayıda bulunan ve VİLLUS çıkıntıları olarak adlandırılan kıvrımlar tarafından sağlanır. Çölyak Hastaları GLUTENLİ yiyecekler tükettiklerinde bağırsak mukozasında alerji nedeniyle villus çıkıntıları ve kıvrımları tahrip olarak azalır ve küçülürler. Böylece bağırsak yüzölçümü gittikçe azalır ve alınan gıdalar emilemez hale gelir. Sonuçta beslenme yetersizliği, arkasından da hastalık belirtileri ve bağışıklık sisteminin çökmesi durumu ortaya çıkar. Çölyak hastalığın oluşması için hem genetik yatkınlık hem de bir çevresel faktör olan glutenle temas gereklidir. Çölyak hastalığı olan bir kişi gluten içeren bir gıda ile beslendiğinde bağışıklık sistemi çöker.

GLUTEN NEDİR?

Bir protein grubudur. Buğday, çavdar, arpa, yulaf başta olmak üzere birçok hububat tahılları ile de yakından alakalıdır ve bu nedenle bu tahıllar da gluten içerirler. Gluten, hamurun güçlü yapısını oluşturan proteindir. Ekmek yapımı esnasında oluşan ağsı yapıdan sorumludur. Yükselme devresinde oluşan bu yapı çok önemlidir. Gluten, birçok insan için mide-bağırsak kanalı yoluyla kolaylıkla sindirilebilen faydalı ve normal bir proteindir. Fakat bazı kişiler gluteni sindiremez. Bu kişiler çölyak hastalığı olarak adlandırılan glutenintolerantlardır.

BELİRTİLERİ NELERDİR?

• - Karın şişliği,
• - Tedavi edilemeyen kansızlık,
• - Çocuklarda büyüme geriliği,
• - İştahsızlık,
• - Tekrarlayan ishal,
• - Kusma,
• - Kabızlık,
• - Yaşa göre kilo azlığı,
• - Kas güçsüzlüğü, kramplar
• - Ağız içi aftlar,
• - Kemik erimesi,
• - Ciltte kaşıntılı döküntüler,
• - Çocuklarda huy değişikliği
• - Ergenlik gecikmesi, adet düzensizlikleri,
• - Kısırlık, prematüre/düşük kilolu doğumlar

gibi tipik belirtilerin yanında hiç belirti vermeyen sessiz ilerleyen çölyak vakalarına da rastlanmaktadır.

Bu nedenle tanı almada gecikme yaşanabilmektedirana gelir ve ardından hastalık belirtileri ortaya çıkar.

Çölyak tanısı konduktan sonra tedavi için yaşam boyu çok sıkı glutensiz bir diyet tedavisinin önerildiğini anlatan Prof. Hale Akpınar, beslenmede dikkat edilmesi gerekenleri şöyle sıralıyor: 

-Buğday, arpa, çavdar ve yulafta bulunan glutenden uzak kalmak temel prensip.

-Yaşam boyu diyet tedavisi önerildiğinden hasta, hekim, aile ve hasta çevresiyle yakın işbirliği, sürekli eğitim ve destek şart.

-Hastalar dışarıda yemek yerken yemeğin, market alışverişlerinde hazır gıda alırken etiket okuyarak, ürünün içeriğine dikkat etmeli. Besinlerin gluten ile bulaşımını tam olarak önlemek güçtür. Gluten parçacıklarının kolaylıkla besinden besine bulaşabileceği bilinmeli.

- İlaçlar, kozmetik ürünler, şampuan, krem vb. ürünler gluten içerikleri yönünden dikkatli kullanılmalı.

-Glutensiz ürünlerin hazırlanmasında mısır ve pirinç nişastaları kullanılır. Aşırı yağlı süt tozları ve kremalarda kullanılan palm yağı glutensiz ürünlerde lezzet artışı sağlayabilir. Ancak ortaya yüksek kalorili ürünler çıkacağından, obezite riski vardır.

-Uygulanan diyetle yakınmalar düzelir ve yaşam kalitesi artar.

-Glutensiz diyete yanıt yoksa ilk akla gelecek olan glutensiz diyetin tam olarak uygulanmamasıdır. Bunun dışında bağırsak mukozasında yaralar, ince bağırsak lenfoması gibi komplikasyonlar gelişmiş olabilir.

UZUN VADEDE RİSK

Çölyak hastalığının uzun vadede riskleri kötü beslenme ve besin emiliminin bozukluğuyla ilgilidir. Tedavi edilmemiş çölyak hastalığı kronik kötü sağlık, osteoporoz, kısırlık, düşük, depresyon gibi rahatsızlıklara yol açabilir. Ayrıca mide kanseri, bağırsak kanseri ve lenfoma gibi rahatsızlıkların ortaya çıkma riski oldukça artar. Çocuklarda davranışlar sorunlar, zihinsel ve bedensel gelişim eksikliğine neden olduğu saptanmıştır.

TEDAVİ

Kesin bir tedavi yoktur, tek tedavi yöntemi glutensiz diyettir. Kişi hayatı boyunca gluten içeren yiyeceklerden uzak durmalıdır.

ÇÖZÜM

Çölyak hastaları için tek çözüm glutensiz diyet ve erken teşhistir. Türkiye standartlarında bu çok zordur. Bunu bilen GAZİANTEP BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ hem hastalığa çözüm olabilmek hem de farkındalık yaratma amacıyla GLUTENSİZ BİR BAŞKA KAFEYİ açmıştır.